Yangın merdiveni nedir?
Yangın durumunda, bir binadaki insanların sürat ve emniyetle tahliyesinde kullanılmak üzere bu göreve özel olarak tasarlanan korunumlu merdivenlerdir. Yangın merdivenleri "Z tipi" (çift kollu) ve "dairesel" merdiven olarak iki gruba ayrılır. Yangın vb doğal afetler dışında terör saldırısı gibi binaların hızla boşaltılması gerekilen durumlarda da kullanılan yangın merdiveni insan hayatı için büyük önem arz etmektedir.
Gerek yangın anında kişilerin emniyetli bir kaçışının sağlanması ve gerekse olay yerine gelen itfaiyecilerin yangına müdahalesi için uygun kaçış yolları ve yangın merdiveni yapıların vazgeçilmez unsurlarıdır.
Yangın merdivenleri hangi binalarda zorunludur?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yangından Korunma Yönetmeliği’ne göre;
a) Bütün işyeri, ticaret merkezleri ve topluma açık yapılarda kat sınırlamasına bakılmaksızın birden fazla kat varsa,
b) Bütün 10 veya daha yüksek katlı binalarda,
c) Giriş katından itibaren bir genel merdivenden, 20 den fazla dairenin faydalandığı konut binalarında
d) Katlar alanı toplamı 600 m2’den daha fazla olan veya zemin ile beraber dört normal katı aşan büro binalarında, yangın merdiveni zorunludur. Asma katlar, kat olarak sayılmamakta, bodrum katlar kat olarak alınmaktadır.
Yangın merdiveni hangi uzaklıkta olmalı?
İstanbul Yangından Korunma Yönetmeliğine göre, bir hacimden korunmuş bir yangın kaçış yoluna uzaklık en çok 30 m olmalıdır. Şayet hacimlerde otomatik sprinkler sistemi varsa bu mesafe en çok 45 m olabilmektedir.
Uluslararası standartlara göre kullanım amacına ve binanın risk sınıfına göre, tek bir yönden kaçış olması durumunda bir mahalden çıkış en fazla 6-12 m ve yangın merdivenine ulaşmak için toplam mesafe 12-18 m, birden fazla çıkış olması durumunda bu değerler 12-24 m ve 25-45 m olmaktadır.
Topluma açık yapılar, toplantı yerleri, spor ve sergi salonları, sinema, konser salonları, okullar ve öğretim kurumları, kışlalar, yurtlar, oteller, düğün salonları, lokaller, klüpler, hastaneler, huzur evleri, kreşler, tehlikeli madde depoları, fabrikalar, 200 m2’den büyük imalathaneler ve benzeri yapılarda her kat en az iki çıkış ve en az bir yangın merdivenine bağlantılı olmalıdır.
Açık yangın merdivenleri nasıl olmalıdır?
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yangından Korunma Yönetmeliğine göre; yangın merdivenleri bina içinde veya dışında konumlandırılabilir. Fakat, yüksek yapılarda yangın merdivenleri bina içinde tertiplenmelidir. Bina dışındaki yangın merdivenleri yüksek binalar için uygun değildir. Kat sayısı 7'yi veya yüksekliği 20 metreyi geçen binalarda yangın merdiveni bina içinde yapılmalı ve korunmuş olmalıdır. Yangın merdiveni bina dış yüzünde yapılırsa, standartlara göre sağ ve soldaki kapı ve boşluklardan yeterli mesafede olmak koşuluyla yapılabilir. Bunların dönel merdivenler olmasından kaçınılmalıdır. Dönel yapıldığı takdirde inişi engellemeyecek şekilde her kapı mutlaka bir sahanlığa açılmalıdır.
Açık yangın merdivenleri tercihen bölgenin hakim rüzgar yönünde olmalı ve bütün dışa açık yangın merdivenleri kar ve buzlanmadan korunmalıdır.
Yangın merdiveni genişliği ne kadar olmalıdır?
Yangın merdiveni genişliği; konutlarda 80 cm, topluma açık yapılarda 120 cm, sınırlı sayıda görevliye hizmet veren merdivenlerde 65 cm den az olmamalıdır. Yüksek katlı ofis binalarında 90 cm genişliğinde olmalıdır. Kaçış yolları genişliği ise 180 cm den az olamaz. Huzurevi, hastahaneler ve benzerlerinde, hasta koğuş kapıları 120 cm, hasta oda kapıları 100 cm den dar olamaz. Yangın merdiveni genişliği insan sayısına bağılı olarak aşağıdaki tablodan da seçilebilir.
İNSAN SAYISI ÇIKIŞ GENİŞLİĞİ İNSAN SAYISI ÇIKIŞ GENİŞLİĞİ
1-50 80 241-260 130
111-170 100 281-300 150
İnsan sayısı 200 kişiyi aşan salonlardan kaçış yollarına açılan kapılar geniş ağzı yönüne açılacak şekilde huni biçiminde düzenlenmesi tavsiye edilmektedir.
Merdiven boşluğu yüksekliği, basamak üzerinden tavana serbest olarak en az 200 cm olmalıdır. Sahanlıklar arası kot farkı en çok 3.70 m olmalıdır.
Basamak genişlikleri ortalama 28 cm'den az ve basamak yüksekliği 18 cm'den çok olmamalı. Dönüşlerde, dar kenarlarda basamak genişliği 20 cm'nin altına inmemelidir.
Güvenli bir yangın merdiveninin özellikleri nelerdir?
Tamamen bina içindeki yangın merdivenlerinin kovalarında, daima açık kalacak havalandırma bacaları tesis edilmeli, duman kaçağından korunma sağlanmalıdır.
Yüksek yapılarda mekanik havalandırma yapılmalı, bağımsız ve yangından korunmuş bir güç kaynağı kullanılmalıdır. Havalandırma ile ilgili olarak, bina dışıyla ilişkili tam kagir yangın merdivenleri tercih edilmelidir.
Yangın merdiveni duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı madde kullanılmamalıdır. Bodrum kat yangın merdiveni ile diğer katlar yangın merdivenlerinde farklı kovalar kullanılmalıdır. Yangın merdivenlerinin her iki kenarına küpeşte veya korkuluk yapılmalıdır.
Yangın merdiveni kapıları nasıl olmalıdır?
Yangın merdivenlerine, yangına en az 90 dakika dayanıklı ve alev kesici, kaçış yönünde açılan ve kendi kendine kapanan kapılar aracılığıyla ulaşılması gerekir. Kapılarda kilitleme sistemi bulunmamalı ve kaçış yönünde anahtarsız olarak push-bar ile açılmalıdır. Yangın merdiveninden, özellikle itfaiyeciler için içeriye girme imkanı olmalıdır. Açma kolu ile veya bir anahtarla giriş sağlanabilir. Kapılar, kendi kendine kapanan mekanizmaya sahip olmalıdır. (Kaynak: Makine Mühendisleri Odası, Mimari Tasarımda Yangın Güvenliği, Abdurahman Kılıç, Kazım Beceren)
Yangın Yönetmeliği, yangın merdiveninden nasıl bahsediyor?
YANGIN YÖNETMELİĞİ
Karar Sayısı : 2009/15316
(...) MADDE 13 – Aynı Yönetmeliğin 34 üncü maddesinin altıncı ve yedinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
(...) (6) Aksi belirtilmedikçe kaçış merdivenlerine, bir yangın güvenlik holünden veya kullanım alanlarından bir kapı ile ayrılan hol, koridor veya lobiden geçilerek ulaşılır.
(7) Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne açılması gerekir.”
(...) MADDE 18 –
(...) c) Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan konutlarda, birbirlerine alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangın güvenlik holü düzenlenmiş veya basınçlandırma uygulanmış 2 kaçış merdiveni yapılması mecburidir. Kattaki konutların her birinin içinden bir yangın güvenlik holünden geçilerek yangın merdivenine ulaşılıyor ise binanın genel merdiveninin korunumlu olması gerekli değildir."
Apartmanlarda yangın merdiveni zorunluluğu ve yönetmeliği hakkında makalemiz. (Yangın merdiveni uzmanı)
Apartmanlarda yangın merdiveni, yapının ortak merdivenlerinin yangın ve diğer acil hallerde kullanılabilecek özellikte olan merdivenlerine deniyor. Kaçış merdiveni olarak da nitelendirilen yangın merdiveni yangın ve diğer acil hal tahliyelerinde kullanılan kaçış yolları bütününün bir parçası olarak ifade ediliyor.
Kaçış merdivenlerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz ve bu merdivenler yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika dayanıklı duman sızdırmaz kapı özellikleri ile diğer bölümlerden ayrılıyor.
Yangın merdiveni, aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli yerler ile 50 kişinin aşıldığı her mekanda en az 2 çıkış bulunması şartı aranıyor. Kişi sayısı 500 kişiyi geçerse, en az 3 çıkış ve 1000 kişiyi geçerse, en az 4 çıkış zorunluluğu bulunuyor.
Söz konusu merdiveni, yapının dışında yapılabiliyor. Ancak bu husus ile ilgili de uyulması gereken hükümler bulunuyor. Örneğin, bina yüksekliği 21.50 metreden fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere izin verilmiyor.
Yangından kaçış yolları :Yangından kaçış yolları ile ilgili hükümler “Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik” içerisinde ele alınıyor. Söz konusu bilgiler, madde 31′de yer alıyor.
Kaçış Yolları
MADDE 31- (1) Kaçış yolları, bir yapının herhangi bir noktasından yer seviyesindeki caddeye kadar olan devamlı ve engellenmemiş yolun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına;
a) Oda ve diğer bağımsız mekânlardan çıkışlar,
b) Her kattaki koridor ve benzeri geçitler,
c) Kat çıkışları,
ç) Zemin kata ulaşan merpenler,
d) Zemin katta merpen ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına götüren yollar,
e) Son çıkış,
dâhildir.
(2) Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilmez.
Kaçış merpeni yuvalarının yeri ve düzenlenmesi
MADDE 40- (1) Yangın hangi noktada çıkarsa çıksın, o kotta bütün insanların çıkışlarının sağlanması için kaçış yollarının ve kaçış merpenlerinin birbirlerinin alternatifi olacak şekilde konumlandırılması gerekir. Kaçış yolları ve kaçış merdivenleri yan yana yapılamaz. Kaçış merdivenlerinde giriş ile kat sahanlığının aynı kotta olması gerekir. Genel merdivenlerden geçilerek kaçış merdivenine ulaşılamaz.
Kaçış merdiveni yuvalarının yerinin belirlenmesinde, en uzak kaçış mesafesi ve kullanıcı yükü esas alınır.
(2) Merdiven yuvalarının yeri, binadaki insanların güvenlikle bina dışına kaçışlarını kolaylaştıracak şekilde seçilir. Kaçış merdivenlerinin, başladıkları kottan çıkış kotuna kadar süreklilik göstermesi gerekir.
Yangın merdiveni konusunda yönetmelik başka hangi konularda uyarıyor.
Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik, Türkiye genelinde her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini, yangının ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve panik nedeni ile oluşan can güvenliğine yönelik tehlikeleri en aza indirmek için gerekli olan işlemlerin içeriyor.
126 sayılı Sivil Savunma Kanunu’nun Ek-9. maddesine gereğince hazırlanan Binaların yangından korunması hakkında yönetmeliğin 6. maddesinde binalarda olası yangın hallerinde yapılması gereken sorumluluk ve yasaklar sıralanıyor.
Madde 6- Bu Yönetmeliğin uygulanmasında genel sorumluluk ve yasaklar aşağıda belirtilmiştir.
a) Yangını Haber Verme: Herhangi bir yerde kontrol dışı ateş yandığını
veya dumanını görenlerin bunu, doğru tarif ederek ve meşgul etmeden itfaiyeye haber vermesi zorunludur.
b) Park Yasağı: Sokak ve caddelerle araçların yangın söndürme cihazlarının kullanımını ve itfaiye araçlarının geçişini zorlaştıracak şekilde park etmeleri, yol vermemeleri, yaya kaldırımını aşacak şekilde tabela ve afiş asılması, sergi açılarak yolun kapatılması, dar sokaklara park edilmesi gibi fiil ve hareketler yasaktır.
c) Söndürme Malzemelerine Müdahale: Her türlü bina, açık arazi, tesis, sokak, cadde, alan ve meydanlarda bulunan sabit ve seyyar yangın söndürme tesisat ve cihazlarını karıştırmak, bozmak, kırmak veya kullanılmayacak hale getirmek yasaktır.
d) Açıkta Ateş Yakmak: Koru, park, bahçe ve piknik yerlerinde ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile işleticilere ve vatandaşlara ocak yeri olarak ayrılmış yerler dışında ateş yakmak, ateşle ilgili işler yapmak, anız yakmak yasaktır. Kağıt, plastik, naylon gibi kolay yanan maddeler ile kıvılcımlı küllerin ve sigara izmaritlerinin kapalı mekanlara, kapı önlerine, çöp konteynırlarına, ormanlık alanlara, otoban, cadde ve sokaklara atılması ve dökülmesi yasaktır.
e) Bina Önünü Açık Bulundurma: Yangına müdahaleyi kolaylaştırmak bakımından, yapıların ana girişi ve civarında, itfaiye araçlarının rahatlıkla yanaşmasını temine yönelik “park yasağı” konulur ve bu husus trafik levha ve işaretleriyle gösterilir.
f) İhbar Telefonu: Kamuya ait telefon kabinleri ve ücretli telefon kabinlerinin içine, karayolları ve otobanların şehir dışındaki uygun yerlerine, kamu binaları, siteler ve diğer kurum ve kuruluşların güvenlik ve kontrol sistemlerinin bulunduğu yerlere, kırmızı zemin üzerine fosforlu sarı veya beyaz renkte “YANGIN 110″ yazılması zorunludur.
g) Bina Sorumlusu: Bu Yönetmeliğin bu bölümdeki maddelerinde yer alan yangın güvenliği, itfaiyeye yardım ve yasaklarla ilgili hususların uygulanması, binadaki en büyük amirin, kat mülkiyeti tesis etmiş yapıların yöneticilerinin, diğer binalarda bina sahibinin sorumluluğundadır.
h) Yangın Söndürücü Cihaz ve Tesisler: Binalardaki sabit veya seyyar yangın söndürme cihaz ve tesisatını bozmak, kırmak, karıştırmak, sökmek, içine kağıt paçavra gibi yabancı maddeler koymak veya bunları kullanılmayacak hale getirmek veya bozuk bir halde tutmak, her ne suretle olursa olsun yangın musluklarının önünü kapatmak, itfaiyenin geçişini güçleştirecek şekilde araç park etmek, bina önüne ip çekmek, tente astırmak, sergi kurdurmak ve benzeri hareketler yapmak yasaktır. Yangın söndürücü tesis ve malzeme, amacı dışında kullanılamaz.
i) İtfaiye Amirinin Talimatlarına Uyma Zorunluluğu:Gerek bina itfaiye görevlilerinin, gerekse olaya müdahale eden itfaiye ekiplerinin görev yaptıkları sırada, yetkili itfaiye amirinin can ve mal güvenliğini korumaya yönelik vereceği karar ve talimatlar, diğer kamu görevlilerince ve bina sorumlularınca aynen yerine getirilir.
j) İtfaiye Emrine Girmek: Binada yangın çıkması halinde olaya müdahale eden bina sorumluları, mahalli itfaiye teşkilatı amirinin olay yerine gelmesinden itibaren onun emrine girerler ve kendisine her konuda yardım etmek zorundadırlar.
k) İtfaiye ile İşbirliği: Kamu görevlileri, bina kullanıcıları, bina görevlileri, gönüllü ekipler ve olay yerinde bulunan herkes, itfaiye ekiplerinin görevlerini yerine getirmesine yardımcı olurlar ve çalışmasını güçleştirici davranışlarda bulunamazlar.
